Απεργία των πιλότων της LH και δικαιώματα επιβατών

Οι  πιλότοι της Lufthansa (LH) απεργούν από τις 2.4 έως τις 4.4 διεκδικώντας υψηλότερους μισθούς και καλύτερες συντάξεις. Κατά συνέπεια, περίπου 3.800 πτήσεις θα ματαιωθούν (δείτε περισσότερα εδώ). Από νομικής άποψης, αξίζει να επισημανθούν κάποια ζητήματα σχετικά με τα δικαιώματα των επιβατών σε τέτοιες περιπτώσεις.

Στην ΕΕ η ματαίωση πτήσεων διέπεται από τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 261/2004. Ο Κανονισμός εφαρμόζεται σε όλες τις πτήσεις που αναχωρούν από την ΕΕ και στις πτήσεις των ενωσιακών αερομεταφορέων που αναχωρούν από τρίτες χώρες με προορισμό την ΕΕ.

O Κανονισμός προβλέπει υποχρεώσεις μόνο του πραγματικού αερομεταφορέα, δηλαδή εκείνου που εκτελεί την πτήση, άσχετα με το αν αυτός έχει συνάψει τη σύμβαση μεταφοράς με τον επιβάτη. Αυτό σημαίνει ότι η LH δεν υπέχει υποχρεώσεις βάσει του Κανονισμού για πτήσεις που εκτελούν άλλοι μεταφορείς για λογαριασμό της, π.χ. πτήσεις βάσει συμφωνιών κοινού κωδικού.

Σε περίπτωση ματαίωσης πτήσης, οι επιβάτες έχουν τριών ειδών δικαιώματα:

1) επιστροφή του αντιτίμου του εισιτηρίου για το ματαιωθέν τμήμα της πτήσης και ενδεχομένως μεταφορά στο αρχικό σημείο αναχώρησης (αν κάποιος επιβάτης δεν έχει πλέον συμφέρον στη συνέχιση της πτήσης) ή τη μεταφορά τους με τη νωρίτερη δυνατή πτήση στον τελικό προορισμό υπό συγκρίσιμες συνθήκες μεταφοράς ή τη μεταφορά τους στον τελικό προορισμό άλλη ημέρα που εξυπηρετεί τον επιβάτη υπό συγκρίσιμες συνθήκες μεταφοράς,

2) δωρεάν γεύματα και αναψυκτικά ανάλογα με το χρόνο αναμονής, ενδεχομένως δωρεάν διανυκτέρευση σε ξενοδοχείο και μεταφορά μετ’ επιστροφής από το αεροδρόμιο στο ξενοδοχείο, καθώς και δωρεάν δύο μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή τέλεξ ή φαξ ή δύο τηλεφωνήματα,

3) αποζημίωση, κυμαινόμενη από 250 € έως 600 € ανάλογα με την απόσταση ως τον τελικό προορισμό. Η αποζημίωση δεν οφείλεται σε δύο περιπτώσεις:

            (α) αν οι επιβάτες ειδοποιηθούν εγκαίρως για τη ματαίωση της πτήσης. Εγκαίρως σημαίνει:

     (i) τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν την πτήση – περίπτωση που δεν συντρέχει εν προκειμένω, αφού οι πιλότοι αποφάσισαν την απεργία την περασμένη εβδομάδα,

     (ii) λιγότερο από δύο εβδομάδες, αλλά αργότερα από επτά ημέρες πριν την πτήση, εφόσον ο αερομεταφορέας προσφέρει άλλη πτήση, με ώρα αναχώρησης όχι αργότερα από δύο ώρες πριν την προγραμματισμένη ώρα αναχώρησης και άφιξης όχι αργότερα από δύο ώρες πριν την προγραμματισμένη ώρα άφιξης,

     (iii) λιγότερο από επτά ημέρες πριν την πτήση, εφόσον ο αερομεταφορέας προσφέρει άλλη πτήση, με ώρα αναχώρησης όχι αργότερα από μία ώρα πριν την προγραμματισμένη ώρα αναχώρησης και άφιξης όχι αργότερα από δύο ώρες πριν την προγραμματισμένη ώρα άφιξης,

(β) ο αερομεταφορέας αποδείξει ότι η ματαίωση οφείλεται σε «εξαιρετικές περιστάσεις, οι οποίες δεν θα μπορούσαν να αποφευχθούν ακόμη κι αν είχαν ληφθεί όλα τα αναγκαία μέτρα». Το προοίμιο του Κανονισμού αναφέρει ρητά τις απεργίες ως παράδειγμα «εξαιρετικών περιστάσεων».

Ωστόσο η τελευταία αυτή διάταξη προκαλεί τα περισσότερα προβλήματα στην πράξη. Τα ακόλουθα δέον να λαμβάνονται υπ’ όψιν.

Πρώτον, η απαλλαγή του αερομεταφορέα αφορά μόνο την αποζημίωση, όχι τα υπόλοιπα δικαιώματα των επιβατών, π.χ. προσφορά γευμάτων και αναψυκτικών, διανυκτέρευση, επιστροφή εισιτηρίου κτλ. Πρόκειται για μια πολύ συχνή παρανόηση στην πράξη.

Δεύτερον, ο αερομεταφορέας πρέπει να αποδείξει είτε ότι είχε λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την αποτροπή της ματαίωσης είτε ότι η λήψη τέτοιων μέτρων δεν θα είχε αποτρέψει τη ματαίωση. Το ΔικΕΕ έχει επιβάλει ένα ιδιαίτερα επαχθές βάρος απόδειξης στους αερομεταφορείς σχετικά. Έχει νομολογήσει ότι ο μεταφορέας οφείλει να θεμελιώσει την πλήρη ανικανότητά του να αποτρέψει τις εξαιρετικές περιστάσεις, δηλαδή ότι η ματαίωση δεν μπορούσε να είχε αποτραπεί με κανένα μέτρο ή μπορούσε να είχε αποτραπεί μόνο με αβάσταχτες θυσίες εκ μέρους του υπό το πρίσμα των τεχνικών και οικονομικών του δυνατοτήτων (υπόθ. C-549/07 Wallentin Herman).

Τρίτον, υπήρχε αμφισβήτηση για το αν η διάταξη καλύπτει απεργίες του προσωπικού του αερομεταφορέα. Είχε διατυπωθεί η άποψη ότι τέτοιες απεργίες ενέπιπταν στη σφαίρα ευθύνης του αερομεταφορέα και επομένως ήταν αποτρέψιμες. Το Γερμανικό Ακυρωτικό έκρινε ότι βάσει του γράμματος και της τελολογίας του Κανονισμού η διάταξη είναι εφαρμοστέα σε όλα τα είδη των απεργιών (BGH Χ ΖR 138/11). Εξάλλου, αντίθετη ερμηνεία θα οδηγούσε σε ανεπίτρεπτη παρέμβαση σε βάρος του μεταφορέα στις συλλογικές διαπραγματεύσεις.