Η βιωσιμότητα και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των κοινοτικών αερομεταφορέων στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Οι κοινοτικοί αερομεταφορείς είναι αεροπορικές εταιρίες, οι οποίες δραστηριοποιούνται εντός της της ελεύθερης και ενιαίας κοινοτικής αγοράς των αερομεταφορών, χωρίς ωστόσο τούτο να σημαίνει ότι τα δρομολόγια που εκτελούν, περιορίζονται αποκλειστικά και μόνο στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε κάθε περίπτωση, τα οικονομικά συμφέροντά των κοινοτικών αερομεταφορέων επικεντρώνονται στην αύξηση της κερδοφορίας (έσοδα), αλλά και της ανταγωνιστικότητας τους τόσο μεταξύ των όσο και ως προς τους αερομεταφορείς εκείνους που εδρεύουν σε τρίτες χώρες εκτός της Ε.Ε..

Η εν λόγω κερδοφορία και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, οι οποίες συμβάλλουν καθοριστικά στην βιωσιμότητα των κοινοτικών αερομεταφορέων, μπορούν να επιτευχθούν μόνο μέσω στοχευμένων στρατηγικών και επικερδών επενδύσεων από μέρους του αερομεταφορέα. Η πηγή δε προέλευσης των επενδύσεων αυτών έχει ιδιαίτερη σημασία, δεδομένης της οξύτατης οικονομικής - δημοσιονομικής κρίσης που επικρατεί σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, σε βαθμό που έχει επηρεάσει, αλλά και έχει περιορίσει την άσκηση μίας ευνοϊκής ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής για τις χρηματοδοτήσεις και τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα των μεταφορών.

Πρέπει να επισημανθεί ότι με την λήψη της «τρίτης δέσμης» ρυθμιστικών ενωσιακών μέτρων για την απελευθέρωση της καθ' όλα μέχρι πρότινος προστατευμένης, αλλά και περιχαρακωμένης εθνικής (εγχώριας) αγοράς των αερομεταφορών στα κράτη μέλη της Ε.Ε., ο όρος «αεροπορικές εταιρείες της Κοινότητας» αντικατέστησε και επισήμως, τον όρο «εθνικές αεροπορικές εταιρίες». Επιπλέον, καθορίσθηκε ως βασική αρχή ότι κάθε κοινοτικός αερομεταφορέας μπορεί να καθορίζει ελεύθερα τους ναύλους του για επιβάτες και αεροπορικό φορτίο, ενώ μπορεί να έχει πρόσβαση σε κάθε ενδοκοινοτική οδό χωρίς να απαιτείται πλέον να του χορηγηθεί άδεια ή εξουσιοδότηση, με εξαίρεση όμως ορισμένες ειδικές διαδρομές, στις οποίες τα κράτη μέλη της Ε.Ε. μπορούν να επιβάλλουν υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας για περιορισμένο χρονικό διάστημα. 

Mε τα παραπάνω ρυθμιστικά μέτρα καθορίσθηκαν οι ελάχιστες απαιτήσεις από μέρους της Ε.Ε., στις οποίες οι κοινοτικοί αερομεταφορείς πρέπει να συμμορφώνονται, προκειμένου να αρχίσουν ή να συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους, ειδικότερα: α.) οι αερομεταφορείς αποτελούν ιδιοκτησία και ελέγχονται από τα κράτη μέλη και/ή τους υπηκόους κρατών μελών, και η βασική επιχειρησιακή τους έδρα βρίσκεται σε κράτος μέλος της Ε.Ε., β.) η βασική οικονομική τους κατάσταση είναι καλή, γ.) πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις περί ασφάλισης, προκειμένου να καλύψουν ζημίες στα πλαίσια αστικής ευθύνης τους σε περίπτωση αεροπορικών ατυχημάτων, δ.) οι αερομεταφορείς διαθέτουν επαρκές επαγγελματικό και οργανωτικό δυναμικό, προκειμένου να πληρούν τις προϋποθέσεις για την ασφάλεια των αεροπορικών επιχειρήσεων, σύμφωνα με την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η ικανότητα αυτή αποδεικνύεται από την έκδοση ενός «πιστοποιητικού αερομεταφορέα». 

Προκειμένου να εφαρμοστούν οι ίσοι όροι ανταγωνισμού εντός της ενοποιημένης πλέον και απελευθερωμένης κοινοτικής αγοράς των αερομεταφορών, η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις κρατικές ενισχύσεις και τον ανταγωνισμό (συγχωνεύσεις, συμμαχίες, καθορισμός τιμών, κλπ.), ισχύει και εφαρμόζεται και στον τομέα των αερομεταφορών. Με την πάροδο των ετών, οι κατευθυντήριες οδηγίες της αρμόδιας Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αφορούσαν στην αξιολόγηση των κρατικών ενισχύσεων στον εν λόγω τομέα και δη από τα έτη 1994 (αεροπορικές επιχειρήσεις) και 2005 (αερολιμένες και κρατικές ενισχύσεις για την έναρξη δραστηριοτήτων αεροπορικών επιχειρήσεων σε περιφερειακούς αερολιμένες), εκείνες δεν μπορούσαν να συμβαδίσουν πλέον με τις σημερινές συνθήκες που επικρατούν στην ελεύθερη κοινοτική αγορά των μεταφορών. Για το λόγο αυτό οι παραπάνω οδηγίες αντικαταστάθηκαν την άνοιξη του έτους 2014, όπως προκύπτει από την σχετική Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή Στρατηγική στον Τομέας των Αερομεταφορών που εκτελούνται στην Ευρώπη (Βρυξέλλες, 2015). 

Αναφορικά τέλος με τις «ιδιωτικές επενδύσεις», όσον αφορά τις αεροπορικές εταιρίες (κοινοτικούς αερομεταφορείς), τούτες επικεντρώνονται πλέον στην αύξηση της συχνότητας των δρομολογίων των αερομεταφορέων ή στην δημιουργία νέων δρομολογίων τους από και προς τους περιφερειακούς αερολιμένες των κρατών μελών της Ε.Ε και όχι πλέον σε κεντρικούς αερολιμένες.